تست هوش روان‌شناسی کودکان استثنایی چیست؟

من، دکتر مانی سلیمانی (عمو مانی) در این آموزش می‌خواهم در مورد تست هوش روان‌شناسی کودکان استثنایی صحبت کنم و توضیح دهم که کودک استثنایی کیست و مدل های مختلف تست هوش کودک استثنایی چیست؟ بدون شک این موضوع دیدگاه شما نسبت به این تست‌ها تغییر داده و به بهبود یادگیری کودک شما کمک میکند.

تست هوش کودکان استثنایی چیست؟

بسیاری از والدین تمایل دارند تا سطح توانایی ذهنی کودکان خود را سنجیده و به این ترتیب مسیر رشد و یادگیری را برای آنها همواره تر کنند. برای این هدف، انواع مختلفی از تست هوش کودکان استثنایی وجود دارد که هرکدام از آنها به نحوی می‌تواند ضعف‌ها و توانایی‌های ذهنی این افراد را مشخص کند.

بدیهی است که این موضوع تأثیر بسیار زیادی در شناخت والدین از کودکان داشته و می‌تواند تا حدود زیادی پروسه یادگیری را برای آنها تسهیل کند. با این اوصاف بخش قابل توجهی از آنها شناخت دقیقی از این تست‌ها نداشته و نمی‌دانند که انواع آنها کدام‌اند یا چه اطلاعاتی را در اختیار ایشان می‌گذارد. همین عامل باعث می‌شود تا در زمان بهره‌گیری از آنها، قادر به استفاده مناسب نباشند.

تست روان‌شناسی برای هوش کودکان استثنائی برای چیست؟

تست هوش را می‌توان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و البته بهترین ابزارهایی دانست که می‌تواند میزان توانایی‌های ذهنی کودکان و افراد مختلف را تعیین کند. این تست‌ها طیف مختلفی از اطلاعات گوناگون را در اختیار افراد قرار می‌دهند. برای مثال میزان بهره هوشی، درک احساسی آنها، درک هندسی، توانایی منطقی و موارد مشابه، از جمله اطلاعاتی است که به کمک تست هوش مشخص می‌شود.

در این میان تعدادی آزمون به طور اختصاصی برای کودکان استثنایی خلق شده است. این تست‌ها ساختاری متفاوت داشته و به طور اختصاصی برای کودکان استثنایی فراهم شده است. در واقع این تست‌ها می‌توانند به دلیل سادگی و البته ریزبینی خود، ذهن کودکان استثنایی را واکاوی کرده و جزئیات دقیقی را پیرامون بهره هوشی آنها نشان دهند. همین عامل هم باعث می‌شود این تست‌ها ابزار مناسبی برای شناسایی توانایی ذهنی کودکان استثنایی باشند.

لازم به ذکر است که انواع مختلفی از تست هوش کودک استثنایی وجود دارد که هرکدام از آنها اعتبار و البته ویژگی‌های خود را داشته و متناسب با آن هم جزئیات گوناگونی را ارائه می‌دهند. غالباً این تست‌ها در مراکز آموزشی و مدارس استثنایی توسط کارشناسان مربوطه گرفته می‌شود.

ضرورت آزمون روان‌شناسی هوش کودکان استثنایی چیست؟

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که اغلب والدین اطلاعاتی پیرامون آن ندارند. ضرورت آزمون روان‌شناسی هوش کودکان استثنایی است. در واقع اغلب آنها به شیوه‌ای ساده از کنار این آزمون‌ها گذاشته و توجه خاصی به آن نمی‌کنند. با این حال باید عنوان کنیم این آزمون‌ها می‌توانند به شیوه اختصاصی استعداد کودکان استثنایی شما را نشان داده و ضعف‌ها و نقاط قوت آنها را به تصویر بکشند.

بر همین مبنا شما می‌توانید روند آموزشی و یادگیری آنها را به نحوی تعیین کنید که از استعدادهای آنها بیشترین بهره لازم برده شده و ضعف‌هایشان هم تقویت شود. به عبارت ساده‌تر کاربرد اصلی تست هوش روان‌شناسی کودکان استثنایی، شناخت بهتر توانایی‌های کودکان و البته ترسیم مسیر یادگیری و پیشرفت آنها بر این مبنا است. شما می‌توانید به کمک این آزمون‌ها، اطلاعات بسیار جامعی را پیرامون توانایی‌های کودک خود کسب کرده و بر این مبنا کودکانتان را در مسیر صحیح قرار دهید.

البته اغلب کودکان در ایران، قبل از ورود به مدارس آزمون‌های روان‌شناسی مختلفی را برای تعیین ضریب هوشی طی می‌کنند. یکی از این آزمون‌ها، تست هوش کودکان استثنایی است. بر این مبنا کودکان استثنایی از افراد عادی جدا شده و آنها را به مدارس و مراکز آموزشی مختص آن‌ها می‌فرستند. عدم طی‌کردن این آزمون‌ها و پاس کردن آنها، باعث می‌شود تا کودکان در محیطی نامناسب و خارج از توان آنها تحصیل کنند. این در نهایت منجر به سرخوردگی آنها و عقب‌ماندگی از پروسه رشد و یادگیری‌شان خواهد شد.

چگونگی انجام تست هوش کودکان استثنائی و ضریب هوشی چیست؟

نحوه انجام تست هوش کودکان استثنایی جزو موضوعات دیگری است که والدین با آنها آشنایی ندارند. در حقیقت آنان نمی‌دانند که نحوه این تست‌های هوش به چه صورت بوده و از چه لحاظ توانایی‌های کودکان آنها بررسی می‌شود. دراین‌رابطه باید عنوان کنیم که انواع مختلفی از تست روان‌شناسی هوش کودکان استثنایی وجود دارد.

هر یک از این تست به نحو خاصی توانایی‌های ذهنی کودکان را بررسی می‌کنند. اما در حالت کلی اغلب این تست‌ها در چارچوب تصاویر و سؤالات مختلفی هستند که بایستی کودکان آنها را در کنار همدیگر قرار داده یا به آنان پاسخ دهند. این موضوع متناسب با نوع آزمون متغیر خواهد بود.

اما در حالت کلی چگونگی انجام این تست‌ها دشواری خاصی نداشته و غالباً با استفاده از چند پرسش مختلف صورت می‌گیرد. این پرسش‌ها می‌توانند اطلاعات مختلفی را پیرامون توانایی‌های ذهنی کودکان شما مشخص کنند.

انواع تست‌های روان‌شناسی برای هوش بچه‌های استثنایی چیست؟

اهمیت تست هوش کودکان استثنایی باعث شده تا در طی چند دهه گذشته، انواع مختلفی از این تست‌ها ایجاد شود. در واقع هرکدام از آنها به نحوی می‌توانند توانایی‌های کودکان را به چالش کشیده و البته جزئیات مختلفی را پیرامون آنها به ما نشان دهند. همین عامل باعث شده تا مؤسسات مختلفی، تست‌های گوناگونی را در این زمینه ارائه دهند.

در حالت کلی چند تست دقیق برای کودکان استثنایی وجود دارد که نسبت به سایرین معروفیت بیشتری دارند. یکی از این تست‌های معروف، ریون 2 نام دارد. این تست برای سنین ۹ تا ۹۰ سال قابل‌اجرا بوده و می‌تواند طیفی مختلفی از اطلاعات پیرامون توان ذهنی افراد را به ما نشان دهد.

از طرفی دیگر این تست ساده بوده و تنها مشتمل بر تعدادی از سؤالات است که می‌توان آنها را به‌صورت انفرادی یا گروهی اجرا کرد. به همین جهت می‌توان گفت که این تست برای اجرا در سطح وسیعی مانند مراکز تخصصی و مدارس هم انتخاب ایده‌آلی است. نکته قابل توجهی که این تست را محبوب کرده، دقت بالای نتایج آن است.

به‌گونه‌ای که بسیاری از تحقیقات مختلف به نتایج آن اکتفا کرده و این تست را به‌عنوان ابزاری معتبر برای تعیین میزان توانایی‌های ذهنی افراد قلمداد می‌کنند.

یکی دیگر از انواع تست روان‌شناسی برای کودکان استثنایی، وکسلر نام دارد. این مدل تست جزو اولین تست‌های ایجاد شده برای کودکان استثنایی است که بر مبنای توانایی‌های آن‌ها خلق شده و می‌تواند تا حدود زیادی جنبه‌های ذهنی مختلف آنها را برای ما آشکار سازد. از طرفی دیگر این تست می‌تواند نتایج معتبری را در رابطه با هوش کودکان استثنایی مشخص سازد.

بر همین مبنا هنوز هم در بسیاری از مراکز روان‌شناسی، از این تست استفاده می‌شود. نکته قابل توجهی که در رابطه با تست هوش وکسلر وجود دارد، تعیین جنبه‌های مختلف ذهنی مانند حافظه فعال، سرعت پردازش، درک مطلب کلامی، قدرت استدلال ادراکی و موارد این‌چنینی است که تا حدود زیادی برای کارشناسان و والدین اهمیت زیادی دارد. این تست مشتمل بر تعدادی از سؤالات عملی، کلامی و محاسباتی است که جنبه‌های مختلفی از توانایی‌های کودکان را به شما نشان می‌دهد.

استنفورد بینه نام یکی دیگر از انواع تست هوش کودکان استثنایی است که غالباً برای افراد زیر ۶ سال کاربرد دارد. البته بزرگسالانی هم که به اختلالات ذهنی و جسمی مبتلا هستند، می‌توانند این تست را انجام دهند. استنفورد بینه جزو نخستین تست‌هایی بود که برای کودکان استثنایی خلق شد و می‌تواند تا حدود زیادی تفاوت بین نیمکره‌های مغزی و سطح هوش افراد را نشان دهد. همین عامل هم باعث شده تا در بین متخصصان، محبوبیت بالایی داشته باشد.

تست ترسیم آدمک گودیباف با هم از دیگر تست‌های معتبر برای کودکان استثنایی به شمار می‌آید. این تست نخستین‌بار به‌وسیله خانم فلورانس گودیباف ابداع شد. در این تست کافی است از کودک خود بخواهید تا آدمک‌هایی را برای شما رسم کند که شکل آن را در مقابلش قرار داده‌اید.

سپس بر مبنای رعایت هر عضو از بدن، فارغ از زیبایی یا زشتی، به او امتیاز ۱ یا صفر داده می‌شود. سپس بر اساس میزان امتیازهای کسب شده، به جدول مربوط به این تست مراجعه شده و این به این ترتیب میزان توانایی‌های ذهنی کودک و اطلاعات مربوط به امتیاز او بررسی خواهد شد. این تست غالباً برای کودکان استفاده شده و می‌تواند نتایج بسیار مؤثری را هم‌نشان دهد.

نتایج تست هوش بچه‌های استثنایی به ما چه اطلاعاتی می‌دهد؟

مهم‌ترین کاربردی که تست هوش کودکان استثنایی دارد، اطلاعات و جزئیات مختلفی است که به ما ارائه می‌دهد. در حقیقت این تست‌ها می‌توانند انواع مختلفی از اطلاعات پیرامون توانایی‌های ذهنی کودکان را به ما نشان دهند. برای مثال میزان درک تصاویر اطراف توسط کودکان شما، توانایی یادگیری آنها، هوش عاطفی، درک منطقی، توانایی حل مسئله، هوش ریاضی و …. از جمله اطلاعات مختلفی است که می‌توان با استفاده از این تست‌ها به آنها دست‌یافت.

از طرفی دیگر این تست‌ها می‌توانند تا حدود زیادی استعدادهای زمینه‌ای کودکان شما را شناسایی کرده و در نتیجه بستر لازم برای رشد و پیشرفته آنها در یک حیطه بخصوص را فراهم کند. این موضوع همان عاملی است که به والدین کمک می‌کند تا مسیر یادگیری و آموزش کودکان خود را تصحیح کنند. در واقع اطلاعاتی که تست‌های هوش روان‌شناسی کودکان به ما می‌دهند، قادر است تا شناخت ما از ذهن‌ها را افزایش داده و در نتیجه در زمینه‌سازی برای پرورش بهتر آنها مؤثر باشد.

اهمیت آزمون هوش کودکان استثنائی در چیست؟

آزمون هوش کودکان استثنایی می‌تواند اطلاعاتی با جزئیات مختلف را پیرامون توان ذهنی این کودکان برای ما مشخص سازد. به همین جهت است که اغلب مراکز روان‌شناسی از آن استفاده می‌کنند. در واقع همان گونه که اشاره کردیم، این تست‌ها می‌توانند زوایای پنهان و نقاط ضعف و قوت کودکان را برای ما مشخص کنند. بر همین مبنا والدین و مربیان می‌دانند دقیقاً بر روی چه موضوعاتی کارکرده و کودکان را در چه زمینه‌هایی تقویت کنند.

در واقع بسیاری از کودکان استثنایی، توانایی‌های منحصر به فردی در حیطه‌های به خصوصی دارند. بر همین مبنا اگر این توانایی‌ها به‌موقع شناسایی شود، می‌توان تا حدود زیادی آنها را تقویت و مسیر پیشرفت این کودکان را هم فراهم کرد. این موضوع یکی از مهم‌ترین و قابل‌توجه‌ترین مولفه‌هایی است که باعث شده تا تست هوش روان‌شناسی کودکان استثنایی، بیش‌ازپیش در بین در مراکز مختلف محبوبیت کسب کند.

در یک کلام: نظر دکتر مانی سلیمانی

تست هوش کودکان استثنایی را می‌توان به‌عنوان یکی از بهترین ابزارهایی دانست که می‌تواند تا حدود زیادی توانایی‌های ذهنی و فکری کودکان را برای ما مشخص کند. در واقع این گروه از تست‌ها می‌توانند اطلاعات مفیدی مانند درک عاطفی، هوش ریاضی، هوش منطقی، توانایی حل مسئله، استعدادهای پنهان و موارد دیگر را برای ما مشخص کند. مربیان و والدین می‌توانند باتوجه‌به این اطلاعات، نسبت به تشخیص سطح توانایی‌های ذهنی آنها اقدام کرده و مسیر رشد و پیشرفت را برایشان هموار کنند.

این موضوع به نوبه خود باعث شده تا اهمیت این تست‌ها روزبه‌روز بیشتر شود. ما در این مقاله سعی کردیم تا مروری بر روی آنها داشته و مهم‌ترین جنبه‌های آزمون هوش کودکان استثنایی را برای شما عزیزان بیان کنیم. با این اوصاف اگر هنوز سؤال یا ابهامی در این زمینه دارید، می‌توانید از طریق بخش نظرات با ما مطرح فرمایید.

 سؤالات متداول

تست هوش کودکان استثنایی چیست؟

نوعی آزمون برای تعیین بهره هوشی و توانایی‌های ذهنی کودکان است.

رایج‌ترین مدل‌های تست هوش روان‌شناسی کودکان استثنایی کدام‌اند؟

تست ریون ۲ و تست وکسلر جزو رایج‌ترین آزمون‌های هوش کودکان استثنایی هستند.

آیا تست هوش کودکان استثنایی الزامی است؟

بله؛ این تست می‌تواند نقش بسیار مؤثری در تعیین مسیر یادگیری کودکان داشته باشد.

آیا می‌توان با تست هوش کودکان استثنایی، استعداد آنها را پیدا کرد؟

بله؛ این تست‌ها می‌تواند استعداد و توانایی‌های ذهنی کودکان را مشخص سازد.

سعید سلیمانی