آموزش کودکان کم توان ذهنی ممکن است؟ جدیدترین متد سال 2022
آموزش کودکان کم توان ذهنی ممکن است؟ جدیدترین متد سال 2022
من، دکتر مانی سلیمانی در این آموزش می‌خواهم در مورد این آموزش به موضوع میپردازیم که آیا آموزش کودکان کم توان ذهنی ممکن است یا خیر! و در ادامه به جدیدترین نظریه ها و متدها در سال جدید میپردازیم.
کم‌توانی ذهنی را می‌توان جزو مشکلات ناخوشایندی دانست که ممکن است برای کودک شما پیش بیاید. در واقع بخش قابل توجهی از کودکان، به دلیل مشکلات مختلف در زمان بارداری یا تولد، دچار اختلال‌های ذهنی شده و همین موضوع باعث می‌شود تا تمام زندگی آنها تحت‌تأثیر این موضوع قرار گیرد. آموزش مفاهیم مختلف به این کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد، چرا که غالباً به شیوه‌ای کندتر مسائل تازه را یاد گرفته و مهارت‌های جدید را می‌آموزند.
گروهی از والدین تصور می‌کنند که آموزش به این گروه از کودکان نمی‌تواند چندان مؤثر باشد. این موضوع همان چیزی است که ما سعی داریم تا در این مقاله از سایت دکتر سلیمانی به آن بپردازیم. لذا اگر تمایل دارید تا در مورد آموزش کودکان کم توان ذهنی اطلاعات بیشتری را کسب کنید، حتماً ما را تا انتهای این مقاله همراهی فرمایید.
کودکان کم توان ذهنی چه کودکانی هستند؟
قبل از اینکه بخواهیم به سراغ آموزش کودکان کم توان ذهنی و مفاهیم مرتبط با آن بپردازیم، بهتر است ابتدا با ویژگی‌های این گروه از افراد آشنا شوید. در حقیقت افراد کم توان ذهنی به گروهی گفته می‌شود که به دلیل مشکلات فیزیولوژی، دارای اختلالات رشد عصبی هستند. این موضوع می‌تواند به دلیل مشکلات dna یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد. درهرحال مغز آنها نسبت به همتایان خود توانایی کمتری داشته و بهره هوشی آنها نیز پایین‌تر است.
این گروه از افراد اختلالات شاخصی در پروسه یادگیری داشته و استعداد آنها برای فراگرفتن یک موضوع جدید، بسیار اندک است. این گروه از افراد در مواجهه با شرایط و موقعیت‌های جدید، توان تطابق و سازگاری بسیار اندکی دارند. همین موضوع هم باعث می‌شود تا به‌سرعت دچار مشکل شده و نیازمند حمایت و مراقبت از جانب دیگران باشند. کودکان کم توان ذهنی، عموماً توانایی درک امورات ساده زندگی خود را ندارند.
همین عامل هم باعث می‌شود تا مهارت‌های عادی برای زندگی روزمره را نداشته یا به‌سختی آنها را فراگیرند. مجموع این نشانه‌ها می‌تواند تأثیرات بسیار منفی بر روی زندگی این کودکان قرار دهد. به همین جهت است که بایستی آنها تحت آموزش‌های مختلف قرار گیرند. این فاکتور باعث شده تا آموزش کودکان کم توان ذهنی به امری پیچیده بدل شود.
آموزش کودکان کم توان ذهنی امکان‌پذیر است؟
پیچیده بودن و البته دشواری آموزش کودکان کم توان ذهنی، باعث شده تا گروه قابل توجهی از افراد تصور کنند که این پروسه عملاً امکان‌پذیر نبوده و نمی‌توان مفاهیم و آموزه‌های تازه را به آنها یاد داد. اما باید قبول کنیم که طبق نظر اکثر روان‌شناسان و کارشناسان، آموزش به کودکان کم توان ذهنی امکان‌پذیر بوده و می‌توان این پروسه را به شیوه‌ای مناسب انجام داد.
البته باید عنوان کنیم که این موضوع تا حد زیادی به شرایط ذهنی کودک شما و البته مهارت کارشناس بستگی دارد. در واقع برای یاددادن مفاهیم جدید به این کودکان، باید از روش‌ها و تکنیک‌های مختلفی استفاده کرد که با افراد عادی متفاوت است. عدم آگاهی افراد از این مدل‌ها باعث می‌شود تا اغلب آنها تصور کنند که عملاً آموزش به کودکان کم توان ذهنی ممکن نیست.
جدیدترین متدهای پرورش کودکان کم توان ذهنی چیست؟
همان گونه که تا به این لحظه اشاره کردیم، کودکان کم توان ذهنی نسبت به افراد عادی در جامعه، شرایط متفاوتی دارند. همین موضوع هم باعث شده تا سبک و روش آموزش به آنها متفاوت بوده و از مدل‌های مختلفی استفاده شود. در حالت کلی بهترین متد برای آموزش به کودکان کم توان ذهنی، بر پایه تمرین و تکرار و شرح ساده‌تر مفاهیم است.
بر مبنای این متد، از یادگیری و تشریح مسائل پیچیده برای کودکان پرهیز می‌شود. بر فرض مثال توضیح دادن دلایل بنیادی اقدامات روزمره نظیر دلیل بیمار شدن، نحوه بارش باران و موارد این‌چنینی، صرفاً موجب سردرگمی کودکان می‌شود. مگر این که سعی کنید آن را در مفاهیم کوچک‌تر و قابل‌درک برای آنها تشریح کنید. البته این ساده‌گویی باید در تمام جنبه‌های آموزش آنها اعمال شود.
برای آموزش به کودکان کم توان ذهنی بایستی صرفاً آن دسته از اقداماتی که لازم‌الاجرا است را به آنان گفته و از به‌کارگیری افعال معکوس خودداری کنید. برای مثال اگر قرار است یک کودک سنگ را بر روی زمین بگذارد، بهتر است به طور صریح این موضوع را به او بگویید. در چنین حالتی به‌کاربردن افعالی نظیر “سنگ را پرت نکن” و موارد این‌چنینی نمی‌تواند نتایج مناسبی را به همراه داشته باشد. از طرفی دیگر باید اقدامات و کارهایی از این کودکان درخواست شود که کوتاه و ساده باشد. این اقدامات بایستی توسط آنها قابل انجام باشند. برای مثال شما باید از او بخواهید تا لباسش را خودش بپوشد. در عوض باید روش پوشیدن را به او آموزش داده و لباسی را برای او قرار دهید که پوشیدن آن ساده باشد.
دشواری در انجام درخواست‌ها در نهایت منجر به عدم اطاعت یا ناتوانی کودکی شما خواهد شد. البته این موضوع تنها بخش کوچکی از اصول مهم در آموزش کودکان کم توان ذهنی است. برای اینکه بتوانید تمام مفاهیم و اصول لازم در این زمینه را بدانید، بایستی با یک روانشناس یا مربی باتجربه مشاوره‌های لازم را انجام دهید. در واقع این نوع آموزش، متناسب با سطح توانایی ذهنی کودکان شما و میزان اثرپذیری آن تعیین می‌شود.
آیا باید آموزش کودکان کم توان ذهنی در مدارس استثنایی صورت گیرد؟
یکی از مهم‌ترین دو راهی‌هایی که پیش روی والدین کودکان کم توان ذهنی قرار می‌گیرد، ثبت‌نام کودکشان در مدارک استثنایی است. در نظام آموزشی ایران و قبل از ثبت‌نام دانش‌آموزان پایه اول در مدارس، آزمون تعیین سطح هوشی و جسمی به عمل می‌آید. بخش قابل توجهی از کودکان کم توان ذهنی و جسمی، در این مرحله غربال می‌شوند. چنانچه آنها بهره هوشی کافی برای ثبت‌نام در مدارس عادی را نداشته باشند، باید در مدارس استثنایی ثبت‌نام شوند.
این موضوع همان چیزی است که باعث ناراحتی والدین می‌شود. در واقع آنها نمی‌خواهند برچسب استثنایی بر روی پیشانی فرزندانشان بنشیند. همین عامل باعث می‌شود تا در مقابل این تصمیم مقاومت کنند. بسیاری از آنها با استفاده از راه‌های میان‌بر، سعی می‌کنند تا کودکان خود را در مدارس عادی ثبت‌نام کنند. اما بعد از چند سال متوجه می‌شوند که کودکشان عملاً چیز خاصی را یاد نگرفته است. این در حالی است که اغلب این کودکان در مدارس عادی، مورد تمسخر سایرین قرار گرفته و این لطمه زیادی را به اعتمادبه‌نفس آنها وارد می‌کند.
در حقیقت اگر کارشناسان، مدارس استثنایی را برای کودکان شما معین کردند، بهتر است در مورد آن مقاومت نکنید؛ چراکه این موضوع در نهایت به زیان کودکان شما تمام می‌شود. در این مدارس غالباً مربیان متخصص و شرایط ویژه‌ای برای آموزش کودکان کم توان ذهنی فراهم شده است. همین عامل سبب می‌شود تا آنها بتوانند به شیوه‌ای بسیار بهتر با اطرافیان خود ارتباط برقرار کنند. از طرفی دیگر آنها می‌توانند در این مدارس، مهارت‌های لازم برای سازگاری با محیط اطراف را فراگرفته و بتوانند به شیوه‌ای بهتر مسیر پیشرفت خود را طی کنند.
البته باید این مورد را خاطرنشان کنیم که کودکان در این مدارس تحت‌نظر قانون‌های حمایتی بوده و می‌توانند از امکانات بیشتری برای آموزش برخوردار شوند. از طرفی دیگر تمام معلمانی که در این مدارس قرار دارند، آموزش‌های لازم در این حیطه را فراگرفته و می‌توانند به‌خوبی مفاهیم را به کودکان شما آموزش دهند. البته شما می‌توانید به‌صورت خصوصی هم کارشناسان حرفه‌ای را برای آموزش کودکان خود استخدام کرده یا خودتان با یادگیری روش‌های مذکور، برخی از مفاهیم را به آنها آموزش دهید. اما در حال این مدارس می‌توانند انتخاب‌های بهتری باشند.
در یک کلام: نظر دکتر مانی سلیمانی
داشتن یک کودک کم توان ذهنی را می‌توان جزو رخدادهای ناخوشایندی دانست که اغلب والدین از آنها استقبال نمی‌کنند. در واقع آنها تصور می‌کنند که آموزش مفاهیم تازه به کودکان کم توان ذهنی امری دشوار بوده و این افراد نمی‌توانند مهارت‌های لازم برای رفع نیازهای روزمره خود را پیدا کنند. با این حال باید عنوان کنیم که آموزش به کودکان کم توان ذهنی عملاً امکان‌پذیر بوده و می‌تواند نتایج مؤثری را هم به دنبال داشته باشد.
البته این موضوع به شرطی است که توسط مربی حرفه‌ای و باتجربه انجام شود. ما در این آموزش از سایت دکتر سلیمانی سعی کردیم تا مرور واضحی بر روی این موضوع داشته و بخشی از نکات لازم در این پروسه را هم خدمت شما عزیزان بیان کنیم. با این وجود اگر نیازمند راهنمایی یا اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، می‌توانید هم اکنون با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
سؤالات متداول
کودکان کم توان ذهنی به چه افرادی اطلاق می‌شود؟
گروهی از افراد که به دلیل اختلالات رشد عصبی، دارای بهره هوشی کمتری بوده و برای یادگیری مهارت‌های لازم برای زندگی روزمره دچار مشکل هستند.
آیا آموزش به کودکان کم توان ذهنی ممکن است؟
بله؛ اما نحوه آموزش و چگونگی آن متناسب با توانایی و شرایط کودک شما تعیین می‌شود.
اصل اساسی برای آموزش کودکان کم توان ذهنی چیست؟
شرح موضوعات به زبان ساده به همراه تمرین و تکرار را می‌توان مهم‌ترین اصل در آموزش به کودکان کم توان ذهنی در نظر گرفت.
آیا باید کودک کم توان ذهنی به مدارس استثنایی برود؟
این موضوع بر مبنای ارزیابی‌ها و تست‌های مختلف تعیین می‌شود. اما چنانچه نظر کارشناس برای رفتن به مدارس استثنایی قطعی بود، بهتر است از آن جلوگیری نکنید؛ چرا که شرایط این مدارس برای کودکان شما به‌مراتب بهتر است.
